Met de toenemende populariteit van het ondernemerschap worden de nadelen en risico’s van het runnen van een bedrijf vaak onderschat. De Nederlandse advocaat Maxim Hodak van Law & More voorziet de toename van het aantal faillissementen als gevolg van de recessie en wijst op het belang van bewustwording van de verantwoordelijkheden van bestuurders en aandeelhouders.
Ondanks zo’n wijdverspreide populariteit, brengt ondernemerschap veel voorziene en onvoorziene risico’s met zich mee. Verrassend genoeg delen veel bestuurders en aandeelhouders vaak de gemeenschappelijke overtuiging dat hun persoonlijke aansprakelijkheid ophoudt te bestaan zodra de rechtspersoon is opgericht. In vervolg op de recente recessie prognoses bespreekt advocaat Maxim Hodak de valkuilen op het gebied van bestuurders- en aandeelhoudersaansprakelijkheid. De advocaat beantwoordt veelgestelde vragen over essentiële juridische zaken en deelt zijn tips om de risico’s te beperken.
Bestuurders- en aandeelhouders aansprakelijkheid speelt een belangrijke rol in het succes en falen van een onderneming. Statistisch gezien was het aantal faillissementen in 2021 in Nederland het laagste in 31 jaar. Experts geven aan dat deze cijfers scheef zijn vanwege de noodhulp van de overheid en de neiging van de rechtbank om gezonde bedrijven minder snel faillissementen te laten aanvragen. Volgens Maxim betekent minder faillissementen niet dat de risico’s nu lager zijn in tegenstelling tot pre-pandemie. Zijn voorspelling komt zeer actueel met recent nieuws over de naderende economische recessie.
Hoe zou u bestuurdersaansprakelijkheid uitleggen?
Volgens de wet bestaat een rechtspersoon alleen op papier en heeft hij een persoon nodig die namens hem kan opereren. Daarom worden rechtspersonen vertegenwoordigd door een een bestuur dat juridische handelingen verricht, zoals het aangaan van contracten, het verkrijgen van eigendommen en schulden, of het starten van rechtszaken. Bestuurders binden de rechtspersonen met deze rechtshandelingen. In beginsel als bestuurders van de Nederlandse besloten vennootschap (BV) zijnde, zij zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor deze handelingen en de gevolgen daarvan met hun privévermogen. Uiteraard zijn er uitzonderingen op deze regel wanneer bestuurders worden beschuldigd van wanbeheer van de vennootschap en aansprakelijk worden gesteld voor hun persoonlijk vermogen.
Wanneer zijn bestuurders persoonlijk aansprakelijk?
Het risico van persoonlijke aansprakelijkheid bestaat altijd. Het belangrijkste is dat er twee soorten bestuurdersaansprakelijkheid zijn: intern en extern. Bij externe aansprakelijkheid is de bestuurder verantwoordelijk tegenover derden zoals leveranciers en klanten. Interne aansprakelijkheid impliceert verantwoordelijkheid tegenover de vennootschap (rechtspersoon) zelf voor nalatigheid of onbehoorlijk bestuur.
Het Burgerlijk Wetboek definieert onbehoorlijk bestuur zeer ruim, waarbij verantwoordelijkheden worden toebedeeld zoals uitgeoefende activiteiten, hun aard, risico’s, taakverdeling binnen het bestuur en de bestuursactiviteit. Ook het gebruik van informatie die de bestuurder heeft of moet hebben bij het nemen van een beslissing of een beoordeling van de activiteit kan de uitkomst van de zaak beïnvloeden. Activiteiten die in strijd zijn met de statuten kunnen leiden tot forse gevolgen voor de onderneming en de bestuurder zelf.
Wat wordt beschouwd als wanbeheer?
De lijst met acties die als wanbeheer kunnen worden beschouwd, is uitgebreid. Deze omvat bijvoorbeeld veel handelingen en beslissingen die leiden tot financieel wanbeheer. Voorbeelden van dergelijke acties zijn het onttrekken van activa aan de rechtspersoon en het gebruik ervan als privévermogen. Een ander voorbeeld is het vermengen van privézaken met zaken van de rechtspersoon en het concurreren met de rechtspersoon. In het bijzonder het ondergeschikt maken van de belangen van de rechtspersoon aan particuliere belangen of belangen van derden. Daarnaast kan het ongeoorloofd binden van de rechtspersoon aan derden, het nemen van onnodig grote financiële risico’s en besluiten met verregaande financiële consequenties worden gezien als onbehoorlijk bestuur. Het aangaan van transacties die de financiële middelen van de rechtspersoon aanzienlijk te boven gaan zonder behoorlijke voorbereiding kan als onverantwoord worden beschouwd en kan leiden tot aansprakelijkheden. Naast financiële gevolgen kan het verwaarlozen of niet voorkomen van onderkapitalisatie, schuldopbouw, slechte kredietbewaking en verzekeringsbeheer worden gezien als daden van wanbeheer.
Hoe kunnen bestuurders zich verdedigen?
De beschuldigingen van wanbeheer zijn van toepassing op het hele bestuur dat volgens de wet volledig aansprakelijk is. Bestuurders kunnen zich in sommige gevallen van deze aansprakelijkheid ‘excuseren’ (vrijstellen) door te bewijzen dat het zware verwijt hen niet kan worden verweten. Ze moeten ook aantonen dat ze niet nalatig zijn geweest bij het voorkomen van onbehoorlijk beheer.
Protesteren tegen het gevoerde beleid van het bestuur zal niet als voldoende bewijs worden beschouwd. De directeur wordt geacht zich te verzetten tegen elke beslissing waar hij/zij niet achter staat en de gevolgen van wanbeheer te beperken. De directeur dient schriftelijk vast te leggen dat hij heeft gewaarschuwd voor mogelijke negatieve gevolgen en beschrijft de maatregelen die hij heeft genomen om deze te voorkomen. In sommige gevallen kunnen bestuurders worden gedwongen ontslag te nemen om aansprakelijkheid te voorkomen als het bestuur de waarschuwing negeert.
Van bestuurders wordt verwacht dat zij goed op de hoogte zijn van alle feiten en omstandigheden als het gaat om het nemen van beslissingen, in het bijzonder die met betrekking tot financieel beheer. Hij of zij ontkomt dan ook niet aan aansprakelijkheid vanwege de taakverdeling binnen het bestuur. Slechts in sommige gevallen kunnen zij zich verontschuldigen voor het onjuist informeren.
Wanneer is aandeelhoudersaansprakelijkheid van toepassing?
Volgens de Nederlandse wet kunnen aandeelhouders ook persoonlijk aansprakelijk zijn voor hun handelen binnen een onderneming. Persoonlijke aansprakelijkheid kan grote gevolgen hebben voor het privéleven van een aandeelhouder. Het is daarom belangrijk om op de hoogte te zijn van de risico’s die voortvloeien uit de aansprakelijkheid van aandeelhouders.
Allereerst hebben aandeelhouders drie soorten verplichtingen: wettelijke verplichtingen, verplichtingen die voortvloeien uit de statuten en verplichtingen die voortvloeien uit de aandeelhoudersovereenkomst. Aandeelhouders zijn wettelijk verplicht om de vennootschap te betalen voor de aandelen die zij verwerven. In geval van faillissement zijn aandeelhouders verplicht tot volledige betaling van alle aandelen. De statuten kunnen de aansprakelijkheid van aandeelhouders uitbreiden en eisen dat hij of zij persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld voor de schulden van de vennootschap. In sommige gevallen kunnen aandeelhouders een overeenkomst sluiten met aanvullende rechten en plichten.
Aandeelhouders kunnen worden beschuldigd van onrechtmatig handelen door aandelen te verkopen aan derden. Onder bepaalde omstandigheden kan een aandeelhouder persoonlijk aansprakelijk worden gesteld wanneer hij zijn aandelen aan een derde overdraagt en deze overdracht ertoe leidt dat de vennootschap haar schuldeisers niet kan betalen.
Daarnaast kunnen aandeelhouders de bestuurders instructies geven die bestuurders verplicht zijn op te volgen, tenzij deze instructies in strijd zijn met het belang van de vennootschap of de statuten. Desondanks mogen aandeelhouders niet de rol van bestuurder op zich nemen. Als ze wel als bestuurder optreden, worden ze als beleidsmakers aangemerkt en als bestuurders behandeld. Dit betekent dat zij aansprakelijk kunnen worden gesteld op basis van bestuurdersaansprakelijkheid als bijvoorbeeld het bedrijf failliet gaat.
Hoewel een onderneming aansprakelijk is voor schade die voortvloeit uit haar handelen, kunnen bestuurders en aandeelhouders in bepaalde situaties ook persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Het niet nakomen van wettelijke verplichtingen en onrechtmatig handelen kan leiden tot aansprakelijkheid van bestuurders en aandeelhouders met hun persoonlijk vermogen. Aandeelhouders zijn verplicht zich te houden aan de statuten en de aandeelhoudersovereenkomst. In sommige gevallen treden aandeelhouders onbewust op als bestuurder en lopen daarmee het risico van bestuurdersaansprakelijkheid op zichzelf. Om risico’s te beperken, is het essentieel om snel een jurist te raadplegen.
Over Maxim Hodak
Maxim Hodak is een in Nederland gevestigde advocaat. Maxim heeft uitgebreide expertise op het gebied van juridische zaken op het gebied van ondernemingsrecht en ondernemingsrecht. Vloeiend in het Nederlands, Duits, Frans, Engels, Russisch en Oekraïens, Maxim is een magneet voor multinationals. Zijn carrière omvat meer dan 20 jaar als advocaat en pionierde in het vaststellen van compliance in meerdere EU-rechtsgebieden. Door de inzet van Maxim en zijn team voldoen ondernemers en MKB ondernemers aan alle normen van de Nederlandse wet en de wetten van andere EU-landen.
Maxim Hodak begon zijn juridische loopbaan bij Clifford Chance Brussel in 2002. Vervolgens gaf hij juridisch advies bij de ING Bank in Nederland. In 2005 trad hij toe tot een internationale tv-zender als algemeen adviseur en algemeen directeur van de holding om de entiteit vanuit Nederland te ondersteunen bij haar internationale groei en expansie. Sinds 2009 legt Maxim Hodak zich toe op ondernemings- en contractenrecht, internationale belastingen, vermogensstructurering en projectfinanciering.
Maxim Hodak heeft een Master in Rechten (Universiteit van Amsterdam) en Management of Business Administration (MBA) (TIASNimbas in Tilburg) en een Postgraduaat op het gebied van Investment Finance (EHSAL Management School, Brussel). Hij is voortdurend bezig met de voortgezette Nederlandse juridische en bedrijfskundige opleiding.
Maxim Hodak is op verzoek beschikbaar voor een interview.
Neem contact op met Maxim Hodak voor juridisch advies via https://lawandmore.nl en https://hodak.nl .
Over Law & More
Law & More is een dynamisch multidisciplinair Nederlands advocaten- en belastingadvieskantoor gespecialiseerd in Nederlands ondernemings-, handels- en belastingrecht met vestigingen in Eindhoven en Amsterdam. Het kantoor combineert zijn zakelijke en fiscale achtergrond en de knowhow van een groot kantoor met de aandacht voor detail en service op maat die u van een boutique kantoor mag verwachten. Law & More verleent haar diensten aan een scala aan Nederlandse en internationale cliënten, van bedrijven en instellingen tot particulieren met hoge eisen. Een toegewijd team van meertalige advocaten en belastingadviseurs heeft diepgaande kennis van verschillende aspecten van het Nederlandse en internationale recht. Het kantoor blinkt ook uit in het fiscaal efficiënt structureren van activa en activiteiten. Law & More is ook lid van het LCS-netwerk van advocaten gevestigd in Amsterdam, Den Haag, Brussel en Valencia.
###
Maxim Hodak
LAW & MORE BV
De Zaale 11
5612 AJ Eindhoven
Nederland
+31 (0) 40 369 06 80
WLG
+31 10 200 13 34